رهبر معظم انقلاب اسلامی در بازدید از پژوهشگاه صنعت نفت که طی روز دوشنبه 22/اسفند ماه 1390 صورت پذیرفت، با تاکید بر ضرورت تغییر نگاه کشور و مسوولان به «مقوله نفت» خاطر نشان فرمودند: بر اساس برنامه توسعه،نفت باید از «منبع درآمد و محل تامین بودجه کشور» خارج و به منبعی برای پیشرفت و اقتدار اقتصادی ایران تبدیل شود و مسوولان باید این سیاست صحیح را با قوت ادامه دهند.
یکی از جمله راهبردهای بنیادین تشکیل صندوقهای ثروت ملی، که «صندوق توسعه ملی» مصداق عینی و رسایی از علت وجودی آنهاست، تحقق انتظار و تاکید مقام معظم رهبری است.
پشتوانه تاکیدی این چنین، برخاسته از این اصل حیاتی در اقتصاد کشورهای بهرهمند از «منابع و ثروتهای ملی » است. کشورهایی که صاحب منابع اولیه کانی و معدنی و زراعی هستند و به لحاظ محدود بودن این دست از منابع اولیه ثروت و یا نیاز جدیشان به حفظ و نگهداری و توسعه دامنه فنآوریها برای بهرهبرداری، باید با تدبیری آیندهنگارانه، برای آنها برنامهریزی کنند و به این ترتیب مبادرت به ارتقای سطح بهرهوری از آنها نمایند. تبدیل این نوع از «سرمایههای طبیعی» به «سرمایههای فرهنگساخت» جزیی از برنامههای ملی این نوع از کشورهاست.
علتهای اصلی شکلگیری این الزام را میتوان در موارد زیر برشمرد:
1- اینکه: منابع سرمایه ملی، فقط برای نسلهای حاضر نیست و نسلهای آینده و آیندگان نیز سهمی از این مایدههای آسمانی و نعمتهای الهی و خوان آراسته خدایی دارند.
2- اینکه: آنچه از این سفره و نعمت و مایده به دست میآید از منظر و نگاه اقتصادی کلان، به مفهوم حسابداری «درآمد» نیست،بلکه عین مفهوم حسابدارانه و اقتصادی «سرمایه» است.
3- این که: جهانِ جهانی شده معاصر طلب میکند تا با قرار دادن سهمی از سرمایههای پولی خود در گردش پولی ـ مالی بین المللی، سهمی از منافع حاصل از سرمایهگذاری جهانی، تجارت جهانی و درآمد جهانی را نصیب خود سازند.
هر سه مورد فوق خلاصه در این معنا هستند که : ماحصل فروش «منابع اولیه» چه در لباس نفت و گاز و یا هر شکل دیگری از معادن و چه در پوشش قابلیتهای کشاورزی و استعدادهای زمین، از آن جمله محصولات خاص همچون قهوه و کاکائو، شکر، پنبه و کتان، موز و ... که به طور عمده نوعی از ظرفیت تکمحصولی کشورها را نشان میدهند، هیچگاه به معنای تحصیل درآمد نیست بلکه به معنای تحصیل سرمایه است.مفهوم کلاسیک دو واژه درآمد و سرمایه چنین است:
الف) : «درآمد»، بر آمده از گردش منابع تولید ثروت و یا عوامل تولید است. عوامل تولید و به طور کلی منابع تولید ثروت، ترکیبی از عاملهایی به این شرح است: زمین، سرمایههای انسانی (کار)، سرمایههای پولی، تکنولوژی و مدیریت.
ب) «سرمایه» منبع و عامل اولیه برای ایجاد درآمد است. به عنوان مثال، یک چرخ خیاطی، یا یک اتوموبیل، زمانی که در جریان تولید کالا یا خدمت به کار گرفته شوند، دیگر به عنوان یک «کالای مصرفی» تلقی نمیشوند، بلکه به عنوان یک کالای سرمایهای که ایجاد درآمد میکنند منظور میشوند.
نتیجه حاصل از جمع دو گزاره فوق آن است که: «منابع اولیه» به منزله عامل تولید و سرمایه تلقی شده که ضرورت دارد تا با گردش آنها، مبادرت به ایجاد درآمد نمود.
مُر و محتوای این نتیجهگیری، همانی است که در فرموده مقام معظم رهبری محسوس است: بر اساس برنامه توسعه، نفت باید از منبع درآمد و محل تامین بودجه کشور خارج و به منبعی برای پیشرفت و اقتدار اقتصادی ایران تبدیل شود.
صندوقهای ثروت ملی، کوششی برای تبدیل این ایده نظری به پدیدهای عینی هستند. به این مفهوم که، صندوقهای ثروت ملی، کریدور و دالانی میباشند که «درآمد»های حاصل از فروش منابع اولیه را به سمت «سرمایه» شدن، هدایت و مشایعت میکنند.عملکرد این کریدور چنین است:
امروزه کمتر کشوری را میتوان سراغ داشت که در چندین بازار اقتصادی، سازمان پولی و سبد سهام جهانی ـ منطقهای، سرمایهگذاری ننموده باشد. همچنین کمتر کشوری را میتوان دید که : رفاه حال و آینده را برپایهی سرمایهگذاری بنا ننهد. حتی امروزه، اولین هشدار بنیادی در اقتصاد خانواده این است که: ضرورت دارد تا خانوادهها، بخشی از «درآمد»های خود را تبدیل به سرمایهگذاری نمایند و از محل سود حاصل از سرمایهگذاری، مبادرت به انجام هزینه برای مصرف خانوار نمایند.
از این فضای ایجاد شده برای حرکت به سمت سرمایهگذاری، هوشمندانه بهره گیریم و به این ترتیب، خود را به آینده، آینده را به حال و منابع ثروت را به منابع تولید ثروت تبدیل کنیم.