پس از تجربه ناموفق حساب ذخیره ارزی که به موجب قانون برنامه سوم توسعه(1379) ایجاد شد و فعالیت آن درقانون برنامه چهارم توسعه (1383) تصویب گردید؛ ایده‌ی تشکیل صندوق توسعه ملی در برنامه‌ی پنجم توسعه با تفاوت در دیدگاهها به درآمدهای حاصل از نفت و گاز مطرح گردید.

هدف از ایجاد حساب ذخیره ارزی، ثبات در میزان استفاده از عواید ارزی حاصل از فروش نفت خام و تبدیل دارائی حاصل از آن به دیگر ذخایر، تأمین بخشی از اعتبارات مورد نیاز طرحهای تولیدی، صنعتی، معدنی، کشاورزی و... در بخش غیر دولتی از طریق شبکه بانکی، استفاده از وجوه این حساب برای تأمین مصارف بودجه در صورت کاهش عواید ارزی حاصل از نفت بود.

تغيير نگاه راهبردی به درآمدهای حاصل از نفت و گاز و تبدیل شدن آن از منبع تأمين بودجه عمومی دولت به "منابع و سرمايه‌های زاينده اقتصادی" از طریق ايجاد صندوق توسعه ملی، در سال 1387 در قالب بند (22) سیاست‌های کلی برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران توسط مقام معظم رهبری (مدظله العالی) ابلاغ گردید.

در این راستا تأسیس صندوق توسعه ملی در سال 1389 و به موجب ماده (84) قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی کشور به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید؛ به منظور اجرای این سیاست، بر اساس ماده 84 قانون برنامه پنجم توسعه کشور و با هدف تبدیل بخشی از عواید ناشی از فروش نفت، گاز و میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی به ثروتهای ماندگار، مولد و سرمایه های زاینده اقتصادی و حفظ سهم نسل های آینده از منابع مذکور، صندوق توسعه ملی در سال 1389 تشکیل و در دی‌ماه سال 1390 رسما" شروع به فعالیت نمود.

ریاست هیأت عامل صندوق توسعه ملی از بدو تأسیس تاکنون:

• رحیم قربانی (1391-1390 )

• محمدرضا فرزین (1392- 1391)

• سید صفدرحسینی (1395-1392)

• احمد دوست‌حسینی (1396-1395)

• مرتضی شهیدزاده (1400-1396)

• مهدی غضنفری ( مهرماه 1400 تاکنون)