مقاله
علیرضا تاج بر ، مشاور معاون سرمایه گذاری داخلی
بخش اول
بیش از پانزده سال از تاسیس اولین صندوق سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه ایران می‌گذرد و این نهاد مالی در مدت کوتاهی به یکی از مهمترین ابزارهای سرمایه‌گذاری تبدیل شده است. در حال حاضر 240 صندوق سرمایه‌گذاری مختلف با سه میلیون سرمایهگذار، بیش از 520 هزار میلیارد تومان از وجوه در گردش بازار را در اختیار دارند.
در روزهای آغازین تاسیس این صندوقها در ایران، کمتر کسی این حجم استقبال را از صندوق های سرمایه‌گذاری پیشبینی مینمود ولی حمایتهای انجام شده به‌همراه عملکرد قابل قبول موجب گردید این صندوقها به عنوان واسطه بین سرمایهگذاران و بازار سرمایه در جذب افراد غیرحرفهای یا نیمهحرفهای، عملکرد مناسبی داشته باشند. در حال حاضر بسیاری از افراد و حتی برخی از شرکتهای سرمایه‌گذاری، بخشی از وجوه خود را به این صندوقها می‌سپارند و پيشبيني ميشود صندوقها در آیندهای نه چندان دور نقشي پررنگ تر از شرکتهای سرمایه‌گذاری را در بازار به عهده بگیرند.
با این وجود، بسیارند افرادی که روزانه به این صندوقها و یا نهادهای وابسته به بازار سرمایه مراجعه مینمایند و به طرح سوالات اولیه در خصوص صندوقهای سرمایه‌گذاری میپردازند، که این امر بیانگر عدم تکافوی اطلاع‌رسانی در زمینه صندوقها است و لذا معرفی صندوقهای سرمایه‌گذاری به آحاد جامعه به هر وسیله میتواند مفید واقع گردد.
در یک تعریف عمومی، صندوق سرمایه‌گذاری:"نهادی مالی است که از یک کاسه نمودن وجوه سرمایهگذاران تشکیل میشود و هدف از تشکیل آن به کارگیری این وجوه در داراییهای مالی(اوراق بهاداری از قبیل سهام – اوراق قرضه – ابزارهای مالی بازار پول و سایر دارایی هایمشابه)به منظور کسب سود و تقسیم سود حاصل شده بین سهامداران میباشد. "
در واقع صندوق های سرمایه‌گذاری به عنوان یک واسطه مالی نقش مهمي براي ورود سرمایهگذاران غیرحرفهای یا نیمهحرفهای به بازار سرمايه ایفا مینمایند که در قبال دریافت کارمزدهایی مشخص (که به ارکان آن تعلق میگیرد) وجوه ایشان را به قصد انتفاع در بازار سرمایه به کار میگیرند. باید توجه داشت که سرمایه‌گذاری در صندوق ها تنها توسط افراد غیرحرفهای انجام نمیشود بلکه بسیاری از افراد حرفهای بازار سرمایه و نیز اشخاص حقوقی به دلیل تخصص صندوق ها در یک بازار خاص و تمرکز ایشان در آن بازار و یا امكان تحليل و به‌كارگيري اطلاعاتی که در اختیار دارند به سرمایه‌گذاری در صندوق ها می پردازند.
در دنیای مالی انواع صندوقهای سرمایه‌گذاری، هر نوع سلیقه سرمایه‌گذاری را با درجه ریسکپذیری دلخواه پوشش میدهند. صندوقهای سرمایه‌گذاری دارای تنوع بالایی در جهان بوده به طوریکه طبق اساسنامه خود علاوه بر اوراق مالی(سهام-اوراق مشارکت و...)، انواع کالاها و داراییهای فیزیکی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب مینمایند. فرد سرمایهگذار با پیشبینی رونق در یکی از بخش های اقتصادی به راحتی میتواند به صندوقی که در آن بخش به فعالیت میپردازد مراجعه کرده و وجوه خود را به آن صندوق بسپارد تا از منافع آن بخش بهرهمند گردد. در بازار سرمایه ایران با وجوديکه تنها چند سال از فعالیت صندوق های سرمایه‌گذاری می‌گذرد، تنوع قابل قبولی را از آنها شاهدیم.
برای آشنایی و سرمایه‌گذاری در صندوقها، ابتدا باید با اصطلاحات و واژه‌های خاص این نهاد مالی آشنا شویم که اهم این اصطلاحات به شرح ذیل میباشد:
واحد سرمایه‌گذاری
کوچکترین جزء سرمایه صندوق میباشد که قابليت صدور، ابطال يا خريد و فروش را دارد. واحد سرمايهگذاري در صندوقهاي سرمايهگذاري مشابه سهم در شركتهاي سهامی است و هر واحد سرمايهگذاري داراي يك بهاي اسمي است که در حال حاضر بین 1000 تا 1.000.000 ريال تعريف شده است.
ارکان صندوق
مطابق اساسنامه، هر صندوق سرمایه‌گذاری توسط حداقل يك ركن اجرائي و يك ركن نظارتي اداره میشود .این ارکان در ابتدای تأسیس توسط مجمع و از میان شرکتها و نهادهای مالی مورد وثوق بازار سرمایه به سازمان بورس پیشنهاد شده و پس از بررسی سازمان و تایید صلاحیت ایشان هر کدام وظایفی را در صندوق بر عهده میگیرند. در ايران ارکان صندوقهاي سرمايهگذاري در اوراق بهادار معمولاً شامل: مجمع، مدیر، متولی، ضامن نقدشوندگی، ضامن جبران خسارت(ضامن سودآوری)، مدیرثبت و حسابرس است.
کلیه امور عملیاتی صندوق توسط مدیر صندوق انجام می پذیرد. طبق مقررات سازمان بورس، مدیر صندوق از میان نهادهای مالی دارای مجوز، توسط مجمع صندوق انتخاب میشود. امور جاری صندوق از قبیل نمايندگي صندوق در برابر سرمايهگذاران و كلية ادارات دولتي و غيردولتي و مراجع قضايي و ساير اشخاص حقيقي و حقوقي، تصمیمگیری در خصوص پرتفوی صندوق، ثبت و نگهداری کلیه رویدادهای مالی صندوق، تعیین کارگزار صندوق و ابلاغ دستورات خرید و فروش اوراق بهادار به وی و... توسط مدیر انجام میگیرد . وی موظف است با استفاده از کارشناسان خود عملیات صندوق را در راستای اجرای اهداف وموضوع فعالیت صندوق، به بهترین نحو ممکن به پیش ببرد.
همچنين مدير صندوق حداقل يك نفر شخص حقيقي خبره در زمينه مرتبط با سرمايهگذاري در اوراق بهادار را به عنوان مدير يا مديران سرمايهگذاري صندوق معرفي مي‌نمايد.
متولی صندوق
این شخص حقوقی در واقع نماینده سرمایهگذاران صندوق بوده که توسط مجمع صندوق انتخاب شده و سازمان بورس و اوراق بهادار آن را تایید مینماید. متولی وظیفه نظارت مستمر بر عملكرد ساير اركان صندوق را به منظور حصول اطمينان از رعايت مقررات و مفاد اساسنامه و اميدنامة صندوق، برعهده داشته و به بررسي و حصول اطمينان از اراية به موقع گزارشها و نظرات حسابرس و انتشار به‌موقع اطلاعات صندوق توسط مدير ميپردازد. در صورتيكه هر يك از اركان ديگر صندوق از مقررات، مفاد اساسنامه و اميدنامه صندوق تخلف نمايند، متولي موظف است موضوع را تا حصول نتيجه نهايي پيگيري و در صورت لزوم عليه متخلفين نزد مراجع ذي صلاح طرح دعوي نمايد.
مدیرثبت
سرمایهگذاران صندوق جهت انجام امور پذیرهنویسی و صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری به شعب اعلام شده توسط مدیر ثبت صندوق مراجعه مینمایند. مديرثبت با اختصاص مكان، تجهيزات و نيروي انساني لازم به دريافت و ثبت مشخصات هويتي هر سرمايهگذار يا نمايندة وي و مشخصات حساب بانكي هر سرمايهگذار و اراية اين اطلاعات به مدير و متولي میپردازد.
صدور واحد سرمایه‌گذاری
پس از پایان دوره پذیرهنویسی اوليه و شروع فعالیت صندوق، سرمایه‌گذاری در صندوق در هر زمان از طریق صدور واحد سرمایه‌گذاری به نام شخص سرمایهگذار صورت میگیرد. بر خلاف پذیرهنویسی اوليه، صدور واحد سرمایه‌گذاری با مبلغ ثابتی نبوده و برمبنای ارزش روز دارایی ها(قيمت صدور) انجام ميشود.
ابطال واحد سرمایه‌گذاری
سرمایهگذاران صندوق جهت انصراف از سرمایه‌گذاری و دریافت سرمايه خود ميتوانند درخواست ابطال تمام یا بخشی از واحدهای سرمایه‌گذاری خود را ارائه نمایند.
خالص ارزش داراییها(NAV)
داراییهای یک صندوق سرمایه‌گذاری شامل سرمایه‌گذاری آن در سهام، اوراق مشارکت، انواع صكوك، سپرده و مطالبات از شرکتها و کارگزاران و...میباشد. همچنین صندوقهای سرمایه‌گذاری ممکن است بدهیهایی نیز به سرمایهگذاران، کارگزاران، ارکان صندوق و... داشته باشند. اگر از مجموع داراییهای صندوق به (ارزش روز)، بدهیهای صندوق کسر گردد، مابقی خالص ارزش داراییهای صندوق است که این رقم مبنايي برای تعيين قيمت صدور و ابطال واحد سرمایه‌گذاری خواهد بود.
قيمت صدور هر واحد سرمايهگذاري
اگر در محاسبه خالص ارزش روز داراییها، از ارزش خرید به قیمت روز داراییها استفاده شود و عدد حاصل بر تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری تقسیم گردد، ارزش صدور هر واحد سرمایه گذاری محاسبه میگردد. به عبارت دیگر:
باید توجه داشت که در محاسبه قیمت صدور هر واحد سرمایه‌گذاری، ارزش داراییها با فرض اینکه در همان روز خریداری شود ملاک قرار میگیرد و نه قیمت خرید آن داراییها.
به عنوان مثال اگر صندوق در داراییهای خود دارای سهام عادی باشد، برای محاسبه قیمت صدور واحدهاي سرمايهگذاري صندوق، ارزش روز سهام مذكور به اضافه کارمزدهای خرید آن سهام ملاک قرار میگیرد. به اين ترتيب قيمت صدور هر واحد سرمايهگذاري، كمي از قيمت ابطال آن بزرگتر ميباشد.
قيمت ابطال هر واحد سرمايهگذاري
اگر در محاسبه خالص ارزش روز داراییها، از قيمت فروش به ارزش روز داراییها استفاده شود و عدد حاصل بر تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری تقسیم گردد، قيمت ابطال هر واحد سرمایه گذاری محاسبه میگردد. به عبارت دیگر:
مزایای صندوقهای سرمایه‌گذاری
سرمایه‌گذاری در صندوقهای سرمایه‌گذاری مزایای متعددی را برای سرمایهگذار فراهم می‌کند. اغلب کارشناسان و دست اندرکاران بازار بورس به سرمایهگذاران خصوصاً سرمايهگذاران غيرحرفهاي، توصیه مینمایند که از ورود مستقیم به بازار سرمایه و خرید سهام شرکتها خودداری نموده و از طریق صندوقهای سرمایه‌گذاری وارد بازار سرمايه گردند. علت این توصیه، مزیتهایی است که سرمایه‌گذاری در صندوق نسبت به خرید و فروش سهام برای سرمایهگذاران در پی داشته و در بازار نیز مشاهده میشود کسانی که در صندوقهای سرمایه‌گذاری وجوه خود را به کار گرفتهاند با صرف هزینه و وقت کمتر، بازدهی رضایت بخشی را کسب نمودهاند.
از جمله مزایای صندوقهای سرمایه‌گذاری میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
مدیریت حرفهای
تصميمگيري در خصوص خريد و فروش يا نگهداري اوراق بهادار صندوقهای سرمایه‌گذاری توسط مدير يا مدیران سرمایه‌گذاری اتخاذ میشود. مدیران سرمایه‌گذاری صندوقها دارای سوابق تجربی و تحصیلی مربوط به بازار سرمایه بوده و اغلب این مدیران، توسط گروهی از کارشناسان و تحلیلگران بازار پشتیبانی میگردند.
مدیران سرمایه‌گذاری به صورت تمام وقت در بازار سرمايه به فعالیت میپردازند و روند بازار و اطلاعات مرتبط را به دقت زیر نظر داشته و به بررسي و تحليل اين اطلاعات مي‌پردازند. این امر موجب میشود مدیریت صندوق سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه موفق‌تر از سهامداران نیمهحرفهای عمل نمایند.
مدیریت ریسک
با توجه به الزامات، مقررات و نصابهاي مذكور در اميدنامة صندوق، تمام وجوه صرف یک سهم يا يك ورقه بهادار نمیشود، بلکه صندوق در چندین سهم و در صنایع متفاوت سرمایه‌گذاری مینماید و از آنجا که صندوق وجوه زیادی را در اختیار دارد میتواند تنوع خوبی را برای سبد خود فراهم کند و این امر موجب کاهش قابل ملاحظه ریسک صندوق نسبت به سرمایهگذاران انفرادی میشود.
شفافیت اطلاعاتی صندوقهای سرمایه‌گذاری
علاوه برگزارشهای دورهای سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص عملکرد و وضعیت صندوقهای سرمایه‌گذاری، صندوقهای سرمایه‌گذاری ملزم به افشای اطلاعات در پايگاه اینترنتی خود میباشند. مشخصات ارکان و مدیران سرمایه‌گذاری، امیدنامه و اساسنامه صندوق، صورتهای مالی، وضعیت سبد اوراق بهادار صندوق، ارزش هر واحد سرمایه‌گذاری، روند قیمت هر واحد و روند ارزش صندوق و... از جمله اطلاعاتی است که در پايگاه اینترنتی صندوقها به راحتی برای عموم و در دسترس میباشد. همچنين در پايگاه اينترنتي هر صندوق گزارشهايي مانند گردش حساب هر سرمايهگذار و صورت وضعيت سرمايهگذاري، صرفاً براي سرمايهگذار مربوطه قابل مشاهده ميباشد.
شفافیت ارزش هر واحد سرمایه‌گذاری صندوق
قيمت صدور و ابطال هر واحد سرمایه‌گذاری بر اساس فرمولی مشخص و توسط نرمافزار مربوطه محاسبه گردیده و از طریق پايگاه اینترنتی صندوق به اطلاع عموم می‌رسد.
صرفه جویی در وقت و هزینه
سرمایهگذاران برای حضور فعال در بازار بورس باید امکاناتی را برای خود فراهم آورند. دسترسی به اینترنت پرسرعت، خط تلفن، خرید نرم افزارهای مالی، عضویت در سایتهای تحلیلی و... از جمله این امکانات است. هزینة این امکانات به انضمام هزینة معاملات، رقم قابل توجهی را به سرمایهگذار تحمیل مینماید. به علاوه هزینه شرکت در مجامع شرکتهای سهامی و دریافت سود سالانه و شرکت در افزایش سرمایه نیز هزینههایی را برای سهامدار در بر دارد. همچنین باید زمانی که سرمایهگذار در بازار صرف مینماید را نیز در نظر گرفت. صندوقهای سرمایه‌گذاری تقریباً همین مقدار هزینهها را برای چندین سرمایهگذار با چند برابر سرمایه صرف مینمایند و در نتیجه این هزینهها بین چند سرمایهگذار تقسیم شده و تبدیل به هزینهای کم اهمیت برای هر سرمایهگذار میگردد. همچنین مدیران سرمایه‌گذاری صندوق به صورت تمام وقت به بررسي بازار سهام و وضعيت سبد اوراق بهادار صندوق میپردازند و سرمایهگذاران صندوق زماني را برای اين قبيل امور صرف نمینمایند.
اعتبار صندوقها و امنیت کامل سرمایه‌گذاری در آن
صندوقهای سرمایه‌گذاری پس از طی مراحل مختلف از سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز فعالیت خود را دریافت مینمایند. ارکان صندوق نیز هر کدام مورد تایید سازمان بورس بوده و از میان نهادهاي مالی معتبر انتخاب میگردند.
برخي از اركان نظير متولي و حسابرس، وظيفه نظارت بر ساير اركان را بر عهده داشته و كنترلهاي داخلي لازم در سازوكار عملياتي صندوقها پيشبيني شده است.
بنابراین ریسک سوء استفاده مديران صندوق از وجوه سرمايهگذاران به حداقل خود مي‌رسد. البته حذف كامل اين ريسك را در هيچ سيستمي نميتوان ادعا نمود.
نظارت بر عملکرد صندوقهای سرمایه‌گذاری
متولی صندوق به عنوان نمایندة سرمایهگذاران همواره عملکرد صندوق را زیر نظر داشته و در صورت برخورد با انحرافی از امیدنامه و اساسنامه، بلافاصله با تماس با مدیریت صندوق از وی توضیح می‌خواهد.
حسابرس نیز به بازرسی دورهای از ثبتهای مالی صندوق میپردازد. این بازرسی در دوره‌های شش‌ماهه و سالانه انجام میگیرد. علاوه بر این کارشناسان سازمان بورس و اوراق بهادار از طريق نرم‌افزارهاي مجهز برخط به صورت مستمر به نظارت صندوق پرداخته و به صورت دورهای نیز به بازرسی از محل استقرار صندوق و يا شعب مدير ثبت صندوق میپردازند. ساختار فعاليت صندوقهاي سرمايهگذاري مطابق مقررات مربوطه به گونهاي طراحي شده است كه تا حدود زيادي به صورت خودتنظيم و خودكنترلي فعاليت نمايد و سازمان بورس و اوراق بهادار به منظور نظارت عاليه و در موارد لزوم وارد عمل ميشود.
حداکثر سازي تلاش مدیران صندوق جهت کسب بازدهی بيشتر
به غیر از نظارتهای مستمر سازمان بورس، متولی و حسابرس، عامل دیگری موجب تحریک مدیریت صندوق جهت کسب حداکثر بازدهی صندوق میشود.
پايگاههاي اينترنتي هر صندوق سرمايهگذاري، تمامي اطلاعات قابل افشاء را به صورت روزانه در اختيار عموم مردم قرار ميدهد و عملکرد صندوقهای سرمایه‌گذاری فعال در بازار سرمایه ایران بهصورت مقایسهای در رسانه‌ها منتشر میگردد و این امر انگیزهای است تا مدیران صندوقهای سرمایه‌گذاری جهت حفظ و ارتقاء نام و اعتبار خود، حداکثر تلاش خود را براي کسب بازدهی بالاتر صندوق به کارگیرند.
تنوع صندوقهای سرمایه‌گذاری
صندوقهای سرمایه‌گذاری دارای انواع مختلفی میباشند که این تنوع ميتواند انواع سلیقههای سرمایه‌گذاری را با انواع ریسکپذیری و بازده مورد انتظار پوشش دهد.
شما به عنوان یک سرمایهگذار ممکن است به دنبال کسب سودی تضمین شده باشید یا اینکه با انتظار کسب بازدهی بالاتر مایل به پذیرش ریسک متوسط یا بالایی باشید و یا با سرمایه اندک به دنبال سرمایه‌گذاری در بازار مسکن باشید یا اینکه مایل باشید در طول سال بازدهی معادل با شاخص را کسب نمایید، در هریک از حالات فوق صندوقی در بازار فعال است که پذیرای وجوه شماست. تنها کافیست امیدنامه و اساسنامه صندوق را مطالعه نموده و با اهداف سرمایه‌گذاری خود تطبیق دهید.
ادامه دارد
بخش دوم
انواع صندوقهای سرمایه‌گذاری
صندوق های سرمایه‌گذاری با ساز و کارها و انواع مختلفی در بازار سرمایه ایران به فعالیت می پردازند که در ادامه به معرفی هر یک از این صندوق ها می پردازیم:
صندوق های سرمایه‌گذاری در سهام
شکل کلاسیک و معمول صندوق های سرمایه‌گذاری که برای فعالان بازار بیشتر شناخته شده است، صندوق های سرمایه گذاری در سهام است. این صندوق به جمع‌آوري وجوه از سرمايه گذاران و سرمايهگذاري این وجوه درانواع سهام و سایر اوراق بهادار میپردازد. ارزش اوراق بهادار خریداری شده توسط صندوق در هر روز محاسبه میگردد و افزایش یا کاهش ارزش این اوراق موجب افزایش یا کاهش آورده سرمایهگذاران میشود. البته کارمزدهایی نیز در این بین از محل دارایی‌هایی صندوق کسر میگردد.
صندوق سرمایه گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت با حداقل سود تضمین شده
در این نوع صندوقها سودی معین به صورت سالیانه توسط یکی از ارکان صندوق(ضامن جبران خسارت و سودآوری) تضمین می گردد. به منظور پایین آوردن ریسک صندوق حجم اصلی سرمایه آن در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری گردیده و سهام حجم پایینی از کل سرمایه‌گذاری صندوق را شامل می شود.
صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی
اگر شما انتظار بازدهی بالایی از بازار بورس دارید ولی بازدهی صندوقها را پایین‌تر از بازدهی بازار پیشبینی می‌نمایید صندوقهای شاخصی بهترین محل برای سرمایه‌گذاری شماست. صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی به جمع‌آوري سرمايه از سرمايه گذاران و تشكيل سبدي متنوع ازدارایی‌ها با رعايت محدوديت‌هایی میپردازد به طوری که بازدهي صندوق قبل از كسر هزينه‌های صندوق، تا حد امكان به بازدهي كل بورس نزديك باشد و نوسانات بازدهي صندوق همبستگي بالايي با متوسط بازدهي كل بورس داشته باشد. منظور از همبستگی بالا، هم روند بودن با شاخص کل و مشابه بودن نوسانات قیمتی واحدهای سرمایه گذاری صندوق با شاخص کل است. بدین منظور نحوه چینش پرتفوی این صندوق باید به گونه‌ای باشد که با انتخاب کمترین تعداد ممکن از كل شركتهاي پذيرفته شده در بورس (حداقل 25 و حداكثر 65 شركت) همبستگي مذکور حاصل گردد. به اين منظور شركتهاي سرمايهگذاري كه عمدتاً در ساير شركتهاي پذيرفته شده در بورس سرمايهگذاري نمودهاند و شركتهاي كوچك در سبد صندوق قرار داده نمي‌شود.
اخیراً صندوقهای شاخصی اهرمی نیز در بازار سرمایه فعال شده‌اند که با استقراض وجوه و اهرم نمودن ضریب همبستگی بالایی با شاخص فراهم آورده و در یک بازار صعودی، بازدهی مضاعفی را برای سرمایهگذاران به ارمغان می‌آورند.
صندوق سرمایه‌گذاری نیکوکاری
این نوع ازصندوق ها به منظور جمع‌آوري سرمايه از اشخاص نيكوكار و تشكيل سبدي از دارايي‌ها و مديريت اين سبد به منظور كسب منافع و سپس صرف تمام يا بخشي از منافع در امور نيكوكارانه، تشکیل میشود.
صندوق های سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان
بازار مسکن به عنوان بازاری موازی، همواره رقیبی برای بازار بورس قلمداد شده است. سرمایه گذاران خرد برای ورود به این بازار با یک مانع بزرگ مواجهند و آن بالا بودن حداقل سرمایه لازم برای ورود به این بازار است به طوریکه جهت سرمایه‌گذاری در بازار مسکن، هر سرمایهگذار می‌باید حداقل با چند صد میلیون تومان سرمایه وارد این بازار شود و مبالغ کمتر به ندرت موفق به سرمایه‌گذاری در این بازار می گردند.
صندوقهای سرمایه‌گذاری در زمین و ساختمان دروازه‌ای است برای افرادی که سرمایه زیادی در اختیار ندارند و در عین حال مایل به سرمایه گذاری در این بازار بوده و به آینده این بازار امیدوارند.
صندوق سرمایه‌گذاری در صندوق ها
تنوع صندوق های سرمایه‌گذاری و کمیت آنها به حدی رسیده که انتخاب یک صندوق از میان آنها خود امری تخصصی به شمار می‌رود. همچنین هر روزه به تعداد صندوقهای موفق بازار افزوده میشود و یک یا چند صندوق را نمی‌توان به عنوان صندوق پیشروی بازار معرفی نمود. از طرف دیگر بسیاری از سرمایهگذاران حقیقی برای انتخاب یک صندوق، معیار مناسبی نداشته و صرفاً به تبلیغات، اخبار و شنیده‌ها اکتفاء مینمایند و به همین دلیل سرمایهگذاران شناخت کافی از مدیران صندوقها و استراتژی و اهداف ایشان نداشته و با کوچکترین روند منفی به ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری خود روی می آورند.
با افزایش کمی و کیفی صندوقها، صندوق سرمایه‌گذاری در صندوقها کمک موثری در سرمایه‌گذاری افراد عادی داشته و این صندوق میتواند با سرمایه‌گذاری در انواع صندوقهای فعال در بازار سرمایه ایران، از تمام موقعیت‌های سرمایه‌گذاری استفاده نموده و بازدهی مناسبی را برای سرمایهگذاران خود فراهم آورد.
صندوق سرمایه‌گذاری در طلا
همانند مسکن، طلا نیز به عنوان یک گزینه، مورد توجه بسیاری از سرمایهگذاران بوده و هر از چند گاهی شاهد اقبال جامعه به این کالا هستیم. عوامل زیادی مانند قیمت جهانی، وضعیت اقتصادی کشورها، نرخ ارز، دوره‌های اقتصادی، اعیاد و مناسبت‌ها و... بر بازار طلا اثر گذار بوده و سرمایهگذاران غیرحرفهای به تنهایی قادر به تجزیه و تحلیل این بازار نیستند. همچنین ابزارهای نوظهور مالی مبتنی بر طلا از جمله معاملات آتی و گواهی سپرده طلا، بر تخصصی بودن این بازار افزوده و توصیه نمیشود سرمایهگذاران بدون داشتن آگاهی و تخصص لازم پا بدین عرصه گذارند. صندوق سرمایه‌گذاری در ابزارهای مالی مبتنی بر طلا، با استفاده از کارشناسان خود به تجزیه و تحلیل قیمت طلا و نیز عوامل موثر بر آن و پیش بینی روند قیمتی این فلز میپردازد و در نتیجه از روند بازار طلا سود کسب مینماید.
صندوق سرمایه‌گذاری در سهام قابل معامله
سازوکار این صندوقها از لحاظ جمعآوری وجوه از سرمایهگذاران و بهکارگیری آن در سهام و سایر اوراق بهادار، مشابه صندوقهای سرمایه‌گذاری در سهام بوده ولی قابل معامله بودن واحدهای سرمایه‌گذاریِ این صندوقها در بورس به تفاوتها و مزیتهایی در این صندوقها منجر میشود. در سایر صندوقها، افراد جهت سرمایه‌گذاری در صندوق و یا ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری خود، ناچارند به شعب معدود مدیر صندوق مراجعه نمایند. در صندوقهای قابل معامله افراد با مراجعه به شعب تمامی شرکتهای کارگزاری دارای مجوز در سراسر کشور قادر به سرمایه‌گذاری در این صندوقها هستند. البته افرادی که فاقد کد بورسی هستند، می‌باید قبل از سرمایه‌گذاری خود اقدام به دریافت کد بورسی و طی تشریفات مربوطه، نمایند. از دیگر مزایای این صندوقها میتوان به دریافت سریعتر وجوه حاصل از ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری، عمر نامحدود این صندوقها، سرمایه‌گذاری و مشارکت در صندوق با مبالغ بسیار اندک و وجود رکن بازارگردان، اشاره کرد. رکن بازارگردان علاوه بر تسهیل نقدشوندگی واحدهای سرمایه‌گذاری، تنظیم عرضه و تقاضای واحدها را برعهده داشته و مانع نوسانات غیر عادی قیمت این واحدها میشود.
مراحل پذیره نویسی (سرمایه‌گذاری)در صندوقها
مرحله اول: شناسایی مناسب‌ترین صندوق سرمایه‌گذاری
ابتدا می‌باید با توجه به انتظارات و ریسک پذیری خود مناسب‌ترین نوع صندوق سرمایه‌گذاری را انتخاب نمایید. تنوع صندوقهای سرمایه‌گذاری در ایران جوابگوی هر نوع سلیقه و ریسکپذیری بوده و هر سرمایهگذار میتواند به یکی از این صندوقها متمایل گردد. پس از اینکه نوع صندوق مورد نظر خود را انتخاب نمودید در صورتی‌که از آن نوع، چندین صندوق در بازار فعال بود، باید به شناسایی بهترین آنها بپردازید. برای این کار می‌توانید از سایتهای اینترنتی www.seo.ir و www.fipiran.com کمک بگیرید.
مرحله دوم: واریز وجه به حساب بانکی صندوق منتخب
پس از انتخاب صندوق مورد نظر، می‌باید با تماس با آن صندوق از نحوه سرمایه‌گذاری در آن صندوق مطلع شد. نماینده مدیر ثبت یا مدیر صندوق، حضوری یا تلفنی، شماره حساب صندوق و مبلغ حداقل سرمایه‌گذاری را به اطلاع شما می‌رساند. یادآور میشود حداقل سرمایه‌گذاری در صندوقها عموماً برابر با ده واحد سرمایه‌گذاری بوده و شما می‌باید مبلغ ده واحد سرمایه‌گذاری را به همراه کارمزدهای مربوطه به حساب صندوق واریز نمایید. قبل از واریز وجه حتماً با نماینده مدیر صندوق در خصوص مبلغ وجه واریزی مشورت نمایید زیرا در صورتی‌که مبلغ واریزی شما کمتر از ارزش ده واحد سرمایه‌گذاری به همراه کارمزدها باشد، هیچ واحد سرمایه‌گذاری برای شما صادر نمیشود.
مرحله سوم: مراجعه حضوری به صندوقهای سرمایه‌گذاری و ارائه درخواست برای سرمایه‌گذاری
پس از واریز وجه به حساب صندوق، می‌باید اصل فیش را به نماینده صندوق تحویل دهید. با مراجعه به یکی از شعب صندوق و تحویل فیش واریزی به نماینده، درخواست خود را برای سرمایه‌گذاری در صندوق به وی ارائه می‌نمایید. همچنین می‌باید اصل و تصویر شناسنامه و کارت ملی خود را به وی تحویل دهید. مسئول شعبه پس از دریافت اصل فیش واریزی و تصویر شناسنامه و کارت ملی، فرمی را در اختیار شما قرار می‌دهد که می‌باید این فرم را تکمیل نمایید.
مرحله چهارم: بررسی درخواست توسط مدیر صندوق
مدیر صندوق در پایان هر روز کاری درخواست‌های صدور(و ابطال) را بررسی نموده و نسبت به رد یا تایید این درخواست‌ها اقدام مینماید. در صورت تایید درخواست صدور، مرحله پنجم به اجرا در می‌آید.
مرحله پنجم: صدور واحد سرمایه‌گذاری
پس از تایید درخواست صدور، بر اساس قیمت خرید اوراق بهادار موجود در سبد صندوق در فردای کاری روز درخواست، واحد سرمایه‌گذاری صادر میشود.
مرحله ششم: صدور گواهینامه سرمایه‌گذاری
چند روز پس از صدور واحد سرمایه‌گذاری، گواهی سرمایه‌گذاری آماده بوده و هر سرمایهگذار می‌باید پس از مراجعه به شعب صندوق و یا تارنمای آن، نسبت به دریافت گواهی سرمایه‌گذاری به صورت کاغذی یا الکترونیک، اقدام نماید.
توصیه‌هایی برای سرمایه گذاری در صندوق ها
هر فرد با سرمایه‌گذاری در صندوق، عملاً اختیار وجوه خود را به مسئولین صندوق می‌سپارد و مدیر صندوق و سایر ارکان آن با دریافت کارمزدهایی، اداره سرمایه را بر عهده میگیرند. با این وجود این امر به منزله انفعال کامل فرد سرمایهگذار نبوده و هر سرمایهگذار می‌باید قبل از سرمایه‌گذاری در یک صندوق و نیز در طول مدتی که وجوه وی در صندوق قرار دارد، مواردی را در نظر داشته باشد. در ادامه به ذکر توصیه‌هایی به سرمایهگذاران صندوق می‌پردازیم. رعایت این موارد موجب افزایش بازدهی سرمایهگذار شده و اطمینان بیشتری را برای وی فراهم می‌آورد.
1- در میان انواع صندوق های سرمایه گذاری، صندوقی را انتخاب نمایید که با انتظاراتتان بیشترین انطباق را داشته باشد:
انتظار شما از سرمایه گذاری در یک صندوق چیست و تا چه اندازه ریسک پذیر هستید؟ برخی افراد به دنبال حداکثر بازدهی از بازار می باشند و عده ای به بازدهی معینی قانعند.
برخی قصد مشارکت در بازار مسکن و ارز به واسطه صندوق های سرمایه گذاری را دارند و برخی دیگر قصد دارند با سرمایه گذاری در یک صندوق، بازدهی برابر با بازده شاخص بورس را کسب نمایند. ریسک پذیری افراد نیز متفاوت است. ریسک پذیری فردی که وجوه مازاد خود را در یک صندوق به کار می گیرد با فردی که قصد سرمایه‌گذاری وجوه حاصل از بازخرید خود را دارد، کاملاً متفاوت است. برای هر یک از این افراد صندوقی در بازار فعال است. شما ابتدا می باید مشخصات هر نوع صندوق را به خوبی مطالعه نموده و سپس با توجه به انتظارات و ریسک پذیری خود یکی از این صندوق ها را انتخاب نمایید.
2-در چند صندوق سرمایه‌گذاری نمایید
پس از انتخاب نوع صندوق سرمایه‌گذاری، تعداد صندوق‌هایی که از آن نوع در بازار فعال هستند را شناسایی نمایید. در صورتی‌که مبلغ سرمایه‌گذاری شما بالا است، می‌توانید چند صندوق را انتخاب نموده و به سرمایه‌گذاری در آنها بپردازید.
سرمایه‌گذاری در چند صندوق اگر چه مستلزم صرف وقت و هزینه بیشتر است ولی ریسک سرمایه‌گذاری شما را کاهش می دهد.
3- بازدهی کوتاه مدت صندوق ها را ملاک قرار ندهید
در ارزیابی صندوقهای سرمایه‌گذاری بازدهی هفتگی و ماهانه را ملاک انتخاب خود قرار ندهید. ممکن است صندوقی بر اثر یک اتفاق یا یک خبر، در کوتاه مدت بازدهی مناسبی را به ارمغان آورد ولی باید توجه داشت که در بلند مدت تنها صندوق‌هایی موفق عمل مینمایند که استراتژی مناسبی را برای سرمایه‌گذاری به کار میگیرند. این صندوق ها حتی ممکن است در کوتاه مدت به دلیل نوسانات طبیعی بازار، با بازدهی منفی مواجه گردند ولی بازدهی ایشان در دوره‌های میان مدت و بلند مدت بالاتر از صندوق های دیگر خواهد بود.
4- امیدنامه و اساسنامه صندوق ها را مطالعه نمایید
برای یک سرمایه‌گذاری آگاهانه نباید تنها به توضیحات نمایندگان مدیر صندوق اکتفا کرد و حتماً باید با مطالعه اساسنامه و امیدنامه صندوق، به مشخصات و ویژگی‌های آن صندوق پی برد. باید توجه داشته باشید که امضاء فرم درخواست صدور واحد سرمایه گذاری به منزله قبولی تمام مفاد اساسنامه و امیدنامه صندوق ها بوده و پس از آن هیچ اعتراضی قابل قبول نیست.
5- پرتفوی صندوق ها را بررسی نمایید
چه قبل از سرمایه‌گذاری و چه بعد از آن، پرتفوی صندوقها را زیر نظر داشته باشید. در سایت اینترنتی صندوقها، پرتفوی صندوق بر اساس صنعت به صورت تصویری افشاء میشود. بررسی اجمالی این پرتفوی، استراتژی مدیران صندوق را فاش می نماید. صندوقی که بخش زیادی از سرمایه خود را صرف اوراق مشارکت نموده میتوان به عنوان یک صندوق با ریسک و بازده پایین قلمداد نمود. همچنین وجود مقدار زیادی وجه نقد در پرتفوی صندوق، بیانگر ناکارآیی مدیریت صندوق است زیرا مدیر این صندوق از شما کارمزدهایی را دریافت داشته ولی وجوه شما را در سپرده های بانکی به کار گرفته که این امر توسط خود شما نیز قابل اجرا بود. و در پایان، سرمایه گذاری اکثر وجوه در سهام در دوران رکود می تواند بیانگر ریسک پذیری بیش از حد مدیر صندوق باشد.
7- تغییرات مدیر سرمایه گذاری صندوق را زیر نظر داشته باشید
ممکن است صندوقی در یک مقطع زمانی بازدهی مناسبی را برای سرمایه گذاران خود به بار آورد ولی احتمال دارد با تغییر مدیر یا مدیران سرمایه‌گذاری، این بازدهی تکرار نشود. در سایت اینترنتی صندوق مشخصات مدیران سرمایه‌گذاری درج می شود و تغییر این مدیران در سایت اعلام میگردد.
8- به صورت دوره ای از وب‌سایت اینترنتی صندوق بازدید نمایید
وب‌سایت‌های صندوقهای سرمایه‌گذاری، واسطه مناسبی بین سرمایهگذار و صندوق میباشند و از طریق آنها میتوان عملکرد صندوقها را زیر نظر داشت. علاوه بر دلایلی که قبلاً ذکر شد، دلایل دیگری برای مراجعه به وب سایت وجود دارد. وب‌سایت صندوق ساختار پیچیده‌ای نداشته و در مدت کوتاهی می‌توانید نحوه دسترسی به اطلاعات این سایت‌ها را فرا بگیرید. می‌توانید از نماینده مدیر درخواست کنید نحوه استفاده از وب‌سایت را به شما آموزش دهد. نماینده مدیر همچنین می تواند یک نام کاربری و رمز عبور را در اختیار شما قرار دهد تا شما قادر باشید از طریق وب‌سایت، گردش حساب و وضعیت سرمایه‌گذاری خود را دریافت دارید.
9- حجم سرمایه صندوقها را در نظر بگیرید
حجم سرمایه و کل وجوهی که یک صندوق گردآوری نموده میتواند تا حدی بر عملکرد و استراتژی آن صندوق اثر گذار باشد. عموماً صندوقهای با سرمایه بالا، محافظه کارتر از صندوق های کوچک بوده و ریسک و بازده پایینی را برای سرمایه گذاران فراهم می آورند. عکس این مطلب نیز صادق است و صندوقهای کوچک با تحمل ریسک بیشتر قادرند بازدهی بیشتری را بدست آورند. البته باید در نظر داشت که اگرچه کسب بازدهی بالا برای صندوق های کوچک آسانتر از صندوقهای بزرگتر است، ولی حجم بالای سرمایه یک صندوق نشانه اعتبار آن صندوق و اطمینان بازار به آن می باشد.
10- عملکرد صندوق خود را با سایر صندوق ها مقایسه کنید.
به غیر از صندوقی که در آن سرمایه‌گذاری نموده‌اید عملکرد سایر صندوقها را نیز زیر نظر داشته باشید. با استفاده از وب‌سایت www.fipiran.com به راحتی میتوان عملکرد صندوق ها را در دوره های ماهانه- سه ماهه- شش ماهه و سالانه مقایسه نمود.
11-صبر داشته باشید.
حال که صندوق یا صندوق‌هایی را انتخاب نموده و به مدیران آن اعتماد کرده‌اید، برای کسب بازدهی صبر داشته باشید. عموماً صندوقهای سرمایه‌گذاری با دید میان‌مدت و بلند مدت اوراق پرتفوی خود را انتخاب مینمایند و این اوراق ممکن است در کوتاه مدت با کاهش قیمت مواجه شده و در نهایت منجر به پایین آمدن NAV شود. به یاد داشته باشید، نوسان قیمت، جزئی از ذات بازار سرمایه بوده و غیر قابل اجتناب است ولی مطمئن باشید سهامی که از روی تحلیل و کارشناسی خریداری شده است در بلند مدت بازدهی مناسبی را برای صندوق به بار خواهد آورد هر چند ممکن است در کوتاه مدت شاهد کاهش قیمت آن باشیم.
بنابراین به مدیران صندوق اعتماد کنید و سرمایه‌گذاری خود را با دید میان‌مدت و بلند مدت به انجام رسانید. بهتر است برای گرفتن نتیجه مطلوب حداقل شش ماه به مدیر صندوق فرصت دهید.
انتهای پیام/
